Joodse Raden tussen het kleinste en het grootste kwaad. Discussie met Laurien Vastenhout en Bart van der Boom

Description

Tijdens de Duitse bezetting werden Joden in Nederland stapsgewijs geïsoleerd van de rest van de bevolking. Vanaf 1941 maakten de Duitsers hierbij gebruik van de Joodse Raad, een steeds verder groeiende organisatie die de schijn wekte de Joodse belangen te behartigen maar vooral functioneerde als doorgeefleuk van Duitse bevelen. Stelselmatig riep de Raad daarbij op tot gehoorzaamheid ‘om erger te voorkomen’, ook na het begin van de deportaties. Wie voor de Joodse Raad werkte, was voorlopig vrijgesteld van deportatie, totdat in de zomer van 1943 ook zij werden afgevoerd. Het grootste deel van de Nederlandse Joden was toen al vermoord in de vernietigingskampen. Het is aannemelijk dat de uitvoering van de Holocaust in Nederland niet zo dodelijk efficiënt had kunnen zijn zonder de medewerking van de Joodse Raad.

Vanwege deze gebeurtenissen heeft de Joodse Raad in naoorlogs Nederland een gitzwarte reputatie. De Raad en zijn twee voorzitters, David Cohen en Abraham Asscher, worden beschouwd als de belichaming van het ultieme verraad, dat van de ‘eigen’ mensen, om er zelf beter van te worden. In zijn boek De politiek van het kleinste kwaad (2022) probeert Bart van der Boom dit oordeel te nuanceren. Hij benadrukt dat achteraf oordelen makkelijker is dan op het moment dat de keuzes gemaakt moesten worden. En op die momenten hadden veel mensen begrip voor de houding van de Joodse Raad.

De Joodse Raad is tot nu toe vrijwel alleen individueel onderzocht, terwijl de Duitsers overal in bezet Europa gebruik maakten van Joodse Raden bij het uitvoeren van hun genocidale politiek. In haar boek Between Community and Collaboration (2022) vergelijkt Laurien Vastenhout de Joodse Raden in bezet West-Europa (Nederland, België en Frankrijk) met elkaar. Ze stuit daarbij op verrassende verschillen, waarbij individuele keuzes soms van doorslaggevend belang konden zijn. Historisch Café gaat in gesprek met beide auteurs over Joodse Raden tussen het kleinste en het grootste kwaad.

Period	13 Mar 2024
Event title	Historisch Café
Event type	Public debate
Location	Amsterdam, NetherlandsShow on map
Degree of Recognition	National