Clio in militaire dienst? Het Koninklijk Museum van het Leger (en van (de) Krijgsgeschiedenis): een geschiedenis, 1911-2017

Bruno De Wever (Supervisor)
Ribbens, C. R. (Supervisor)
Toon Vrints (Supervisor)

NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

Activiteit: Lesgeven/Examinering/Supervisie › PhD candidate supervision

Beschrijving

Promotiebegeleiding Wannes Devos.

Periode	2014 → 20 mrt. 2024
Geëxamineerde	Wannes Devos
Mate van erkenning	Internationaal

Documenten & links

‘Clio in militaire dienst?’ neemt de lezer mee op een tijdsreis richting een terra incognita, een gebied dat amper of niet door historici werd geëxploreerd: het Koninklijk Museum van het Leger (en van (de) Krijgsgeschiedenis) te Brussel. Deze instelling, vaak als ‘Legermuseum’ afgekort, wordt in dit proefschrift benaderd als een nationaal militair museum. De vakliteratuur beschrijft dit soort musea bij uitstek als vectoren van nationalisme, waardoor de historische ontwikkeling van een dergelijke instelling zeker in een verdampende natiestaat als België een interessante casus vormt. Het onderzoek vertrekt vanuit het klassieke onderscheid in museumfunctionaliteit: is het Legermuseum een tempel of een forum? Als tempel wil het museum een verbeelde realiteit als een objectieve realiteit presenteren, als forum is het museum een plaats van confrontatie, debat en experiment. Vanuit dat onderscheid, steunend op enkele bijzondere (museum)theorieën en met aandacht voor de specificiteit van de Belgische casus, bevestigt de auteur genuanceerd zijn hypothese dat het Legermuseum in het bijzonder door zijn militaire inbedding geen succesvolle ‘agent of change’ is, geen publieke agent van verandering. Dit staat haaks op de missie van een (nationaal) museum om op diverse manieren te handelen, om meerlagig, dubbelzinnig en tegenstrijdig te zijn door waarden, cultuur en politiek te relateren aan kennis die in museale presentaties wordt tentoongesteld. Het Legermuseum ontwikkelt tijdens zijn bestaan een onvoldoende dynamische herinneringscultuur, een dynamiek die veronderstelt dat het zich vrijwillig dan wel enigszins gedwongen regelmatig bezint over de wijze waarop het het verleden verbeeldt. Zo verliest dit nationaal militair museum geleidelijk aan zijn betekenis voor een sterk evoluerende samenleving, waarin de kijk op België (nationaal), zijn leger (militair) en zijn musea (museum) verandert in de loop van de 20ste en 21ste eeuw. Het omvangrijke corpus, onder meer gebaseerd op ruim 30.000 archiefbronnen, blaast het stof van een vergeten, maar bewogen verleden die de Belgische geschiedenis en museologie verrijkt. De unieke inkijk in de leefwereld van een van de grootste nationale musea in België, mede tot stand gekomen door participatieve observatie, leidt tot een eerlijk en ontwapenend beeld dat niet alleen een antwoord op de voorliggende hypothese mogelijk maakt, maar bij de lezer ongetwijfeld ook vragen oproept bij de toekomst in België van nationale musea in het algemeen en het Legermuseum in het bijzonder.