Natuurinclusief boeren bij gratie consument

Beschrijving

De Nederlandse zuivelsector hoort bij de top van de wereld. Dit heeft veel opgeleverd, maar er is een keerzijde. De impact op milieu en omgeving was groot. Stapsgewijs moet de sector weer toe naar een natuurinclusieve werkwijze.

In de afgelopen eeuw heeft de zuivel zich sterk verbeterd, maar de grenzen zijn bereikt, vooral op het gebied van de ecologie. Dat zei onderzoeker Marijn Molema gisteren op een zuivelsymposium in Bolsward van de Fryske Akademy. ,,Het is aan de sector en hun omgeving om te komen tot een natuurinclusieve landbouw, waarbij meer aandacht komt voor natuur, met inachtneming van een economisch verantwoorde bedrijfsvoering.” Bij natuurinclusief boeren wordt de natuur niet alleen optimaal gebruikt, maar ook gespaard en verzorgd.

Molema, onderzoeker bij de Fryske Akademy, schetste de ontwikkeling van de sector. Van een sterke verbetering van de kwaliteit naar industrialisatie van de branche en innovatie in zuiveltechnologie. ,,De Friese zuivel heeft zich steeds opnieuw uitgevonden, op basis van het verbeteren van haar kennis. Voor een natuurinclusieve landbouw zullen we óók nieuwe kennis moeten ontwikkelen. Dit om een duurzame productie te bewerkstelligen.”

Volgens Wilco de Jong, voorzitter van het agrarische Kollektievenberied Fryslân (KBF) en melkveehouder in Nijeholtwolde, wordt het een grote uitdaging om op de landbouwbedrijven natuurinclusief te boeren. ,,Ook wij zijn sterk gegroeid. Het is een zoektocht om meer biodiversiteit te creëren. Er zijn grote verschillen tussen bedrijven op het gebied van biodiversiteit, intensiteit, grondsoort en economische opbrengst. Het is zoeken om te komen tot een vorm van landbouw die tegemoet komt aan de wensen van boeren en maatschappij. We zullen wel keuzes moeten maken in ons ondernemerschap, maar hebben daarbij meer kennis nodig.”

Er is volgens de ondernemer in de afgelopen decennia veel geïnvesteerd in kennis op het gebied van voeding, bemesting en ondernemerschap. ,,Maar wat er nu precies nodig is om het weidevogelbeheer echt goed van de grond te krijgen, daarvoor is nog veel kennis nodig. Vooral wanneer je er een goed verdienmodel onder wilt hebben.” Mogelijk zijn er kansen om de producten met een speciaal concept in de markt te zetten. Hoe natuurinclusieve landbouw in de gehele breedte vorm moet krijgen, liet De Jong van KBF wat in het midden. ,,Er moet meer aandacht komen voor beleving. Daar moeten we op de bedrijven zelf mee aan de slag en dat moet zich dan uitbetalen. Dat heeft meer kans dan toegaan naar enkele bedrijven die in de massa produceren.”

Zuivelconcern A-ware, met sinds drie jaar een fabriek in Heerenveen, ziet voldoende kansen voor Fryslân om opnieuw voorop te lopen met natuurinclusieve zuivel, zoals dat decennia geleden ook zo was. Met genoeg mogelijkheden voor weidegang, weidevogels en natuur. ,,Vanuit de markt is er vraag naar zuivel met bepaalde claims”, zei Klaas de Jong. Hij is directeur van de zuivelfabriek in Heerenveen. ,,We leveren verschillende melkstromen voor verschillende afnemers. Er is behoefte aan melk die op verschillende wijzes wordt geproduceerd. We gaan er in ieder geval vanuit dat melkveehouders ook in de toekomst grondgebonden blijven werken, mét grasland. Maar natuurinclusieve landbouw is toch wat anders. Dat moet bij je passen.” Het bedrijf wil de komende jaren investeren in kennis over de bodem. Daar liggen volgens het bedrijf belangrijke kennislacunes. ,,De zorg daarvoor wordt steeds belangrijker en we moeten toe naar evenwichtsbemesting.”

Er zijn volgens de A-waredirecteur zeker kansen voor speciale concepten. Maar er zijn enkele belangrijke voorwaarden wil een natuurinclusief concept ook echt slagen, zei hij gisteravond. ,,Ze moeten in de markt ontstaan, er moet behoefte voor zijn. Consumenten moeten er voor willen betalen. Bijzondere eisen van de maatschappij gaan bijna altijd ten koste van het rendement. Fryslân kan opnieuw voorop lopen bij natuurinclusieve landbouw, maar dan moet de consument er in de eerste plaats wel voor gaan betalen.” Volgens de directeur kunnen alleen dan grote stappen worden gezet richting een natuurinclusieve landbouw.

Volgens gedeputeerde Johannes Kramer van de provincie Fryslân is het besef in de gehele sector doorgedrongen dat er steeds meer natuurinclusief geboerd zal moeten worden. Ook hij stelde vast dat het zich wel moet uitbetalen. Consumenten zijn daarvoor verantwoordelijk. Handicap voor de Nederlandse zuivel is dat ze sterk afhankelijk is van de Europese markt. Europa moet er volgens de gedeputeerde dan ook voor zorgen dat natuurinclusieve landbouw meer kansen krijgt. Kramer heeft goedehoop dat in ieder geval de Nederlandse consumenten meer willen gaan betalen voor natuurinclusieve zuivelproducten. De algemene opinie is volgens hem aan het kantelen: men ziet in dat de huidige wijze van produceren niet de toekomst heeft.

Samenwerkingsverband van boeren enkennisinstellingen Living Lab kan individuele boeren ondersteunen die willen overstappen op een meer natuurinclusieve landbouw, liet voorman Wiebren van Stralen op het symposium weten. ,,Zo werken we hier in de provincie aan het project Koeien en Kruiden, een voorbeeld van meer natuurinclusiviteit. We doen hier veel kennis mee op. Het is een van de onderwerpen waarmee we de komende jaren aan de slag gaan.”